Yếu tố đông máu và xét nghiệm đánh giá quá trình đông máu của cơ thể

1. Yếu tố đông máu là gì?

Yếu tố đông máu là các chất tham gia vào quá trình đông máu trong cơ thể. Các yếu tố này bao gồm: Yếu tố tham gia vào quá trình đông máu nội sinh, đông máu ngoại sinh.

Xét nghiệm các yếu tố đông máu giúp đánh giá chức năng đông máu như thế nào, quá trình đông máu kéo dài trong bao lâu từ đó biết được bạn có nguy cơ chảy máu nhiều hay không hoặc có tình trạng tăng đông dẫn đến nguy cơ bị đột quỵ, nhồi máu cơ tim hay không.

Khi mạch máu bị tổn thương (chảy máu) các yếu tố đông máu sẽ hoạt động, quá trình đông máu sẽ diễn ra để bảo vệ cơ thể bạn khỏi chảy máu nhờ hình thành cục máu đông. Trong trường hợp tổn thương đã lành mà các cục máu đông không bị tiêu đi chúng sẽ di chuyển vào các mạch máu gây ra hậu quả nghiêm trọng như đột quỵ, nhồi máu cơ tim.

2. Các yếu tố đông máu trong cơ thể

Các yếu tố đông máu có bản chất là Glycoprotein, được liệt kê trong bảng sau:

Tên theo số	Tên yếu tố	Đặc điểm	Chức năng	Tính chất
I	Fibrinogen	– Trọng lượng phân tử: 340000. – Tạo ra chủ yếu ở gan. Do đó ở những bệnh nhân mắc bệnh gan quá trình đông máu sẽ giảm sút. – Hòa tan được. – Nồng độ trong máu: 100 – 700mg/100ml.	Là cơ chất trong quá trình đông máu.	Không bị ảnh hưởng bởi vitamin K.
II	Prothrombin	– Bản chất là protein có trọng lượng phân tử 68700. – Gan sản xuất liên tục chất này. Nếu gan bị tổn thương sẽ làm giảm sản xuất Prothrombin ảnh hưởng đến quá trình đông máu. – Nồng độ trong huyết tương 15mg/100mL	Zymogen	Bị ảnh hưởng bởi vitamin K
III	Thromboplastin	– Tham gia vào cơ chế đông máu ngoại sinh thay thế cho yếu tố 3 tiểu cầu và các yếu tố huyết tương	Là yếu tố tổ chức
IV	Ion Canxi 2+	– Là ion quan trọng tham gia nhiều giai đoạn trong quá trình đông máu.
V	Proaccelerin	– Phụ thuộc vào ion Canxi 2+.	Đồng yếu tố.	Không ảnh hưởng bởi  VTM K.
VII	Proconvertin	– Trọng lượng phân tử 60000	Zymogen	Có ảnh hưởng bởi vitamin K
VIII	Yếu tố chống Hemophilia A	– Gan, lá lách là nơi tổng hợp. Phụ thuộc vào Canxi 2+	Đồng yếu tố	Không bị ảnh hưởng bởi VTM K
IX	Yếu tố chống Hemophilia B	– Được tổng hợp từ gan, lá lách và hệ thống võng nội mô	Zymogen	Có bị ảnh hưởng bởi vitamin K
X	Stuart	– Tồn tại trong huyết tương ở dạng không hoạt động	Zymogen	Có bị ảnh hưởng bởi vitamin K
XI	Yếu tố chống Hemophilia C (PTA)	– Yếu tố tham gia vào quá trình đông máu nội sinh	Zymogen	Không bị ảnh hưởng bởi vitamin K
XII	Hageman	– Yếu tố tiếp xúc. Yếu tố XII tiếp xúc với mặt trong mạch máu tổn thương cùng với phospholipid của tiểu cầu để tạo ra phản ứng đông máu	Zymogen	Không bị ảnh hưởng bởi vitamin K
XIII	FSF	– Có tác dụng ổn định sợi huyết, bền vững trong huyết tương	Yếu tố chuyển amidase	Không bị ảnh hưởng bởi vitamin K
H.M.W.K	Kininogen trọng lượng phân tử cao		Đồng yếu tố	Không bị ảnh hưởng bởi vitamin K

 
3. Các xét nghiệm đông máu cơ bản đánh giá quá trình đông máu
Khi có mạch máu bị tổn thương thì quá trình đông – cầm máu trong cơ thể sẽ lập tức được khởi động. Quá trình đông – cầm máu gồm 3 giai đoạn: 

• Giai đoạn 1: cầm máu ban đầu.

• Giai đoạn 2: đông máu huyết tương.

• Giai đoạn 3: tiêu sợi huyết.

Trên thực tế 3 giai đoạn này không tách rời nhau mà diễn ra cùng lúc để bảo vệ cơ thể khỏi chảy máu.

Giai đoạn đông máu huyết tương thực chất là việc khởi động các con đường đông máu nội sinh và ngoại sinh để tạo nên phức hệ Prothrombinase có nhiệm vụ chuyển Prothrombin thành Thrombin có vai trò quan trọng trong quá trình đông máu. Đồng thời Fibrinogen dưới tác dụng của Thrombin tạo ra mạng lưới Fibrin gắn kết các tiểu cầu và các thành phần trong máu để tạo nên cục máu ổn định chắc chắn có khả năng cầm máu.

Hình 1: Các yếu tố đông máu.

Việc thực hiện xét nghiệm kiểm tra quá trình đông máu là việc đánh giá kết quả hoạt động của các con đường đông máu dựa trên phân tích các yếu tố. Xét nghiệm đông máu cơ bản được chia thành 3 nhóm: 

+ Xét nghiệm đánh giá đông máu nội sinh.

+ Xét nghiệm đánh giá đông máu ngoại sinh.

+ Xét nghiệm đánh giá đông máu chung.

3.1. Xét nghiệm đánh giá yếu tố đông máu nội sinh: xét nghiệm APTT

– Nguyên lý xét nghiệm: xác định thời gian đông của huyết tương từ khi phục hồi Canxi khi cho huyết tương ủ với cephalin (có chức năng như yếu tố 3 tiểu cầu) và Kaolin (hoạt hóa yếu tố tiếp xúc)

– Kết quả:

+ Giá trị bình thường so với chứng: 25 – 33 giây

Tỷ lệ APTT bệnh/APTT chứng = 0,8 – 1,2. Tỷ lệ này > 1,25 là APTT kéo dài.

– Ý nghĩa xét nghiệm:

+ APTT kéo dài là rối loạn đông máu nội sinh (giảm đông) gặp trong trường hợp thiếu hụt bẩm sinh (hemophilia), do yếu tố đông máu bị tiêu thụ hoặc gặp trong bệnh nhân suy gan, sử dụng heparin.

APTT rút ngắn gặp trong trường hợp tăng đông máu:

+ Tăng đông tiên phát: Antithrombin III ức chế một số yếu tố làm tăng cường tạo fibrinogen gây hiện tượng tăng đông.

+ Tình trạng tăng đông thứ phát cũng xảy ra do tăng nồng độ và hoạt độ của các yếu tố đông máu gặp trong bệnh nhân mắc hội chứng thận hư hay trường hợp dùng chất chống đông lupus.

3.2. Xét nghiệm đánh giá yếu tố đông máu ngoại sinh: xét nghiệm PT

– Nguyên lý: là thời gian đông của máu được chống đông bằng Natri Citrat. Thời gian được tính từ khi cho đồng thời một lượng canxi và thromboplastin đến khi xuất hiện màng đông. Xét nghiệm đánh giá con đường đông máu ngoại sinh.

– Kết quả:

+ Giá trị bình thường so với chứng: 11 – 13 giây. Quá 3 giây là PT kéo dài.

+ Tỷ lệ phần trăm bình thường: 70 – 140%.

– Ý nghĩa xét nghiệm:

PT kéo dài do thiếu hụt các yếu tố ngoại sinh. Yếu tố II, VII, X được sản xuất ở gan và phụ thuộc vitamin K nên trong trường hợp mắc bệnh gan hay dùng thuốc kháng vitamin K sẽ làm PT kéo dài. Xét nghiệm dùng cho bệnh nhân sử dụng thuốc kháng vitamin K.

3.3. Xét nghiệm đánh giá đông máu chung: xét nghiệm TT

– Nguyên lý: là thời gian đông huyết tương được tính từ khi cho thrombin vào huyết tương đến khi xuất hiện cục đông, giúp gián tiếp đánh giá fibrinogen.

– Kết quả xét nghiệm:

+ Giá trị bình thường so với chứng: 12 – 15 giây.

Tỷ lệ TT bệnh/ TT chứng = 0,8 – 1,2. Tỷ lệ này > 1,25 là TT kéo dài.

– Ý nghĩa xét nghiệm:

TT kéo dài do thiếu Fibrinogen hoặc Fibrinogen bất thường.

Hình 2: Sơ đồ tóm tắt quá trình đông máu.

Xét nghiệm đông máu thực hiện nhằm mục đích sàng lọc phát hiện các nguy cơ chảy máu, đặc biệt là trong những trường hợp bệnh nhân điều trị thuốc chống đông hay trước khi thực hiện phẫu thuật. Drlabo là trung tâm chuyên cung cấp dịch vụ xét nghiệm máu tận nơi sẽ giúp người dân biết được tình trạng các chức năng của cơ thể cũng như lượng đường huyết trong cơ thể. Bạn chỉ cần gọi điện đặt hẹn Lấy máu xét nghiệm tận nơi qua  số điện thoại : 0837755383 hoặc 02473088288

Dịch vụ xét nghiệm tận nơi giúp người dân tiết kiệm thời gian, công sức, tiền bạc, xoá tan những lo lắng, hoang mang không cần thiết, làm cho cuộc sống chất lượng hơn